KONUŞMA ORGANLARINI KULLANMA ALIŞTIRMALARI
Bu grupta çocuk, dudak, dil, çene ve yüz kaslarını hareketlerini geliştirmek ve bunların ortak kullanmasını sağlayacak alıştırmalar
yapacaktır. Bunlar emmek, çiğnemek, dudak ve ağız hareketlerini içeren alıştırmalardır. Bu alıştırmalara başlamadan önce dikkat
edilmesi gereken önemli bir nokta vardır. Gelişimsel yetersizliği olan çocukların yeni öğrendiği bir beceri, davranış ve alışkanlığı
hemen edinememeleridir. Çok kolay bir beceriyi edinmeleri aylar alabilir. Bu nedenle yetişkinler çok sabırlı olmalıdır.
EMMEK
1. Çocuğun dudağına,çenesine,yanaklarına,burun altlarına dokunarak uyarıcı verilir.Çocuk uyarıya tepki olarak;
ağzını açmaya çalışır.
2. Öğretmen iki elinin yardımıyla çocuğun ağzını açmaya çalışır. Dudaklarını alttan üstten tutarak “aç” der. Çocuk buna karşılık
olarak ağzını kapatmak isteyecektir.
3. Kamış kullanarak emmek. Kamış kullanarak çok soğuk çay ve limonata verilir. İçeceğin çok keskin kokusu olmalıdır.
Çocuk, kamışı ağzında tutamıyorsa kamışın ucu kalınlaştırılabilir. Alıştırma başında 9 mmlik hortum kullanılabilir.
ÜFLEMEK
Bu bölümde alıştırmalara geçmeden önce çocuğa derin nefes alıp vermek, nefes alırken “f ve p” sesini çıkarmak gibi çalışmalar
yaptırılmalıdır. Alıştırmalar kolaydan zora doğru olmalıdır.
1. Küçük bir mumu söndürmek, alevi küçük olacak şekilde mum özellikle küçük seçilmelidir.
2. Küçük renkli makyaj pamukları araç olarak kullanılabilir. Pamuk masaya konulur. Çocuk üfleyerek pamuğu hareket ettirmeye
çalışır.
3. Bir kaseye deterjanlı su hazırlanır. Çocuk kamışla üfleyerek balonlar yapmaya çalışır.
ÇİĞNEMEK
Dili doğru kullanmak için yapılan tam dil hareketleridir. Çiğneme dil, dudak ve yanak kaslarının ortaklaşa çalışmasıyla ortaya çıkan
harekettir.
A. Yanak
1. Isırmak, çocuğa elma ve havuç verilir. Çocuk bunları ısırmaya çalışır.
2. Sağ ve sol yanakta çiğnemek, öğretmen bir parça bisküviyi çocuğun bir yanağının içine koyar. Çocuk dil yardımıyla bisküviyi
yanaktan alır ve çiğner. Aynı çalışma diğer dudakla da yapılır.
B. Dil
Çiğnemede dilin önemi çok büyüktür. Bu yüzden dil ile ilgili alıştırmalara ağırlık verilmelidir.
1. Öğretmen çocuğun dilinin ucuna bir parça bisküviyi koyar. Çocuk bisküviyi dili yardımıyla ağzının içine alarak çiğner.
2. Bir parça reçel veya fındık ezmesini üst dişleriyle dudak arasına koyar. Çocuk dili yardımıyla bunu ağzına alır ve çiğner.
B.1. Dilin Yön Değiştirme Hareketleri
1. Öğretmen bir parça reçel veya fındık ezmesini yanak içine koyar, çocuk bunu dili yardımıyla alır ve çiğner.
2. Öğretmen çocuğa küçük bir lokum parçası vererek çiğnemesini ister. Lokum yapışkan olduğu için kolayca hareket
ettiremeyecektir. Öğretmen kürdanın ucuna taktığı küçük bir lokum parçasını tekrar çocuğun ağzına koyar. Çocuk kürdandan
lokumu alıp çiğnemeye çalışır.
B.2. Dil çıkarım alıştırmaları
1. Çocuğun dudaklarına reçel sürülür. Çocuk reçeli yalamaya çalışır.
2. Öğretmen elinde lolipop tutar. Çocuk dil ucuyla lolipopu yalamaya çalışır.
3. İçinde yemek bitmiş kap yalattırılır.
B.3. Dili İçeri Çekme Çalışmaları
1. Öğretmen çocuğun dilinin ucuna bir parça bisküvi koyar. Çocuk dilini içeri çekip bisküviyi yer.
2. Öğretmen yara bandının birazını çocuğun dilinin ucuna yapıştırır ve çocuğun dilini dışarı çıkarmaya çalışır.
DUDAK HAREKETLERİ
Hareketin tekrarı
1. Öğretmen bu devrede eline bir kukla alır. Çocuk tüm dikkatini kuklaya çevirir. Öğretmen kuklayı hareket ettirir. Çocukta aynı
hareketleri tekrar etmeye çalışır.
2. Çocuğa üzerinde çeşitli yüz mimiklerinin resimleri bulunan kartlar verilir. Çocuk her bir kartı alır ve bakarak resimdeki
hareketleri yapmaya çalışır.
3. Öğretmen ve çocuk, duvara asılı bir aynanın karşısına dururlar. Öğretmen dudaklarını çeşitli şekillere sokar. Çocuk aynada
gördüğü hareketleri tekrar etmeye çalışır.
4. Öğretmen ve çocuk karşılıklı otururlar. Öğretmenin yaptığı gülme, kızgınlık, somurtma, sırıtma, öpme gibi yüz hareketlerini
çocuk tekrar eder.
AĞIZ KAPATMA ALIŞTIRMALARI
Ağız kapatma, ağzı kapalı olarak durmak, konuşma için önemli bir noktadır. Çünkü bazı çocukların normal duruşlarında ağızları
açık kalır. Oysa çocuğun yukarıda anlatılan alıştırmaları yapabilmesi için ağzını kapatmayı bilmesi gerekir. Çocuk ağzı kapalıyken
çiğneme yapabiliyorsa dil, çene, dudak fonksiyonlarını daha iyi hissedecektir.
Ağız kapatma işlemini öğretme teknikleri olarak şu maddeler sıralanabilir.
1. Öğretmen küçük bir kağıt parçasını dudaklarının arasına koyar ve dudaklarının arasında 5-10 saniye kadar tutar. Çocuk
öğretmenini izledikten sonra aynı hareketi yapmaya çalışır.
2. Bir oyuncağa ip bağlanır. Bu tekerleri hareket eden bir oyuncak olarak seçilmelidir. İpin bir ucuna düğme bağlanır. Çocuk
düğmeyi dişleri ipe dudakları arasına koyar, dudaklarını sıkıca kapatır. Düğmeyi dudakları ile çekerek oyuncağı hareket ettirmeye
çalışır.
AĞIZ ALIŞTIRMALARI
1. Taklit etmek:
1. Öğretmen çeşitli dudak, dil ve çene hareketleri yapar. Çocuk bu hareketleri tekrar eder.
2. Dudak alıştırmalarında kullanılan ve çeşitli yüz mimiklerini gösteren kartlar bu alıştırmada da kullanılabilir.
Çocuk yüz mimiklerini taklit eder.
3. Öğretmen bir tabağa reçel veya süt koyar. Çocuktan tabaktakileri yalaması istenir.
2. Yalamak:
1. Çocuğa dondurma, lolipop gibi şeyler yalattırılmaya çalışılır.
2. Çocuk derin nefes alır, havayı içine çeker, yanaklarını hava ile şişirmeye çalışır, sonra şiddetle üflemeye çalışır.
Bu hareket ile dil öne ve geriye doğru hareket eder. Bu alıştırma arka arkaya tekrar ettirilir. Çalışmalar sırasında alt çene hiç hareket
ettirilmemelidir. Açık ve net konuşabilmek için çocuğun dilini çok iyi kullanmayı öğrenmesi gerekmektedir.
TEMEL ALIŞTIRMALAR
Aşağıdaki alıştırmalar daha önceki alıştırmalara temel olacaktır.
Dili diş ve dudakları arasından çıkarmak.
Dili içeri çekmek.
Dili ağız içinde sağa sola hareket ettirmek.
Dilin arka kısmını yukarı kaldırmak.
Alıştırmalar yapılırken çocuğa zorlama yapılmamalıdır. Sürekli olarak olumlu ve güzel ilişkiler kurulmalıdır.
EK ALIŞTIRMALAR
1. Çeşitli ses refkesleri kullanmak: bağırmak, yutkunmak, hapşırmak, hıçkırmak,
2. Ağlar gibi sesler çıkarmak.
3. Gülme, sırıtma, somurtma, üfleme hareketleri yapmak,